Dünyanın 7 möcüzəsi
14 avqust 2011. Müəllif: Naxcione
Artemis Məbədi
Bizanslı Filon "Babilin Asma Bağlarını, Olimpdə Zevsin heykəlini, Rodos Nəhəngini, yüksək Misir Piramidaların qüdrətini və Mausoleusun məzarını gördüm. Amma buludlara doğru ucalan Efesdəki məbədi gördükdə, digərlərinin hamısının kölgədə qaldığını hiss etdim" deyə yazmışdır.
Tanrı Artemis adına ilk türbə M.Ö. 800-cü illərdə Efesdəki nəhrin yaxınlığındakı bataqlıq sahildə qurulmuşdur. Bəzən Diana da deyilən Efes tanrısı Artemis, yunan Artemisi ilə eyni deyildir. Yunan Artemisi ov tanrısıydı. Efes Artemisi isə belindən çiyinlərinə qədər bərəkət və doğruluq tanrısıydı.
Bu qədim məbəddə tamamilə yupiterdən düşən bir meteorit olduğu təxmin olunan müqəddəs bir daş vardı. Məbəd, sonrakı yüzilliklərdə bir neçə dəfə dağıdılmış və yenidən inşa edilmişdir. M.Ö. 600-ci illərdə Efes böyük bir ticarət limanı şəhərinə çevrildi və Chersiphron adlı bir memar yüksək daş sütünları olan yeni və böyük bir məbəd inşa etdi.
Lidya kralı Croesus, M.Ö. 550-ci ildə də Efesi ve Anadoludakı digər yunan şəhərlərini fəth etdi. Bu döyüş zamanı məbəd dağıdıldı. Croesus, memar Theodorusa əvvəlkilərin hamısını kölgədə qoyan yeni bir məbəd tikdirdi. Yeni məbəd əvvəlkindən 4 mərtəbə, 90 metrə yüksəklikdə ve 45 metrə enlikdə böyük idi. Məbədin damı yüzdən çox daş sütunla dəstəklənirdi.
M.Ö. 356-cı ildə Herostratus adlı biri tərəfindən törədilən yanğın nəticəsində yanıb dağılır. Bundan qısa zaman sonra isə dövrünün ən tanınmış heykəltəraşı olan Skopaslı Paros tərəfindən yeni bir məbəd tikilir. Romalı tarixçi Plinyə görə yeni məbəd 130 metrə uzunluqda və 68 metrə enlikdə idi. Tavanı, yüksəkliyi 18 metrə olan 127 ədət sütun dəstəkləyirdi. İnşaat 120 il sürmüşdü. Makedoniyalı İsgəndər M.Ö. 333-cü ildə Efesə gələndə məbədin inşası hələ də davam edirdi. Yeni məbəd, yunan məbədləri içərisində o zamana qədər tikilən ən böyük tikinti idi. Məbədin başqa xüsussiyyəti onun tamamilə mərmərdən tikilməsi idi.
Eramızın 57-ci ilində Müqqəddəs Paul xristianlığı yaymaq üçün Efesə gəldi. O, o qədər uğurlu oldu ki bundan sonra şəhərin dəmirçisi ve məbəddəki heykəllərin sahiblərindən birisi olan Demetrius böyük bir qorxuya düşdü. Çünkü Demetrius məbəddəki heykəllərin bir qisminin sahibiydi və hər il məbədə hacca gələnlərdən yaxşı bir gəliri vardı ve insanların dinini dəyişdirməsi demək olar ki onun qazancını əlindən alırdı.
Digər insanları da ətrafına yığan Demetrius həyəcanla və "Yaşasın Efeslilərin Artemisi" deyərək bütün xalqı öz ətrafına toplayır və dərhal Müqəddəs Paulun yardımcılarından ikisini tuturlar. Bunun ardınca üsyan baş verir. Nəticədə Müqəddəs Paul tutulmuş köməkçiləri ilə birlikdə Makedoniyaya qayıdır.
262-ci ildə Gotların basqınları zamanı böyük Artemis məbədi yandırılıb dağıdılır. Yüz ildən sonra Roma İmparatoru Konstantin şəhəri yenidən inşa etdirdi. Ancaq Xristian olduğu üçün məbədi berpa etdirmir. Konstantinin cəhdlərinə rəğmən Efes əvvəlki günlərinə qayıda bilmir. Çünkü gəmilərin saxlandığı liman yoxa çıxmışdı. Zamanla şəhər sakinləri şəhəri tərk edirdilər. Məbədin qalıqları başqa tikintilərdə və heykəllərin tikintisində istifadə olunurdu.
John Turtle Wood 1863-ci ildə məbədi araşdırmağa başladı. 1869-cu ildə 6 metrə dərinlikdə, palçığın içində məbədin sütunlarını tapır. Tapdığı bəzi heykəlləri və bəzi qalıqları Britaniya Muzeyinə aparır. 1904-cü ildə də yenə həmən muzeydən D. G. Hograthın başçılığı altında bir qrup qazıntıları davam etdirir. Və ərazidə bir-birinin üzərində tikilmiş 5 qalıq tapırlar.
Bu gün gələn turistlərə məbədin yerini göstərmək üçün bataqlıq vəziyyətində olan bölgəyə sadəcə bir sütün basdırılmışdır. Qollarını iki yana açmış, düz duran bir tanrının yunan üslubuna oxşamayan bir tərzdə tikilmiş məşhur Artemis heykəlinin qalıqları dövrümüzə qədər gəlib çatmışdır.
*******************
Halikarnas Mavzoleyi
5-ci möcüzə kiçik Asiyadakı qədim Kariya padşahlığının paytaxtı Halikarnasda, yəni Türkiyənin indiki Bodrum şəhərində yerləşirdi. Bu, Kariya padşahı Mavsol üçün onun dul arvadı Artemisyanın istəyilə e. ə. 4- cü əsrin ortalarında tikilən əzəmətli məqbərə idi. Üçyaruslu məqbərənin birinci yarusunu ağ mərmərdən relyef zolağı əhatə edirdi. İkinci yarus yaraşıqlı mərmər sütunlardan, üçüncüsü isə ehramşəkilli mərmər damdan ibarət idi. Mavsol və Artemisyanın mərmər heykəlləri olan dördatli araba Halikarnasdakı bu möhtəşəm məqbərəni tamamlayırdı.[1]
Kariya padşahı Mavsol üçün onun dul arvadı Artemisiyanın eramızdan əvvəl IV əsrin ortalarında tikdirdiyi əzəmətli məqbərə idi. Üçyaruslu məqbərənin birinci yarusu ağ mərmərdən relyef zolağı əhatə edirdi, ikinci yarus yaraşıqlı mərmər sütunlardan, üçüncü yarus isə ehram şəkilli mərmər damdan ibarət idi. İçində Mavsol və Artemisiyanın mərmər heykəlləri olan dördatlı araba Halikarnas məqbərəsini tamamlayırdı. Mavsolun adından "mavzoley" sözü yaranmışdır.
*******************
Olimpdə Zevsin heykəli
Zevsin heykəlinin qalıqları Afinanın 150 km qərbində yerləşən qədim Olimpiya şəhərində, ilk olimpiadaların keçirildiyi yerdədir. Olimpiadalar əsnasında döyüşlər dayanar, dünyanın dörd bir tərəfindən gələn atletlər üçün bu heykəlin qarşısında mərasimlər təşkil olunarmış. Zevsin heykəli miladdan əvvəl 450-ci ildə tikilmiş, məbəd isə çox daha əvvəl E.ə.770-ci illərdə olimpiadalar başlandıqdan sonra tikilmişdir. İllər keçdikcə insanlar yalnız tapınmaq üçün deyil, heykəli görmək üçün də buranı ziyarət etmişlər. Miladdan əvvəl 200-cü ildə heykəl bərpa edilmiş. Bundan sonra Romaya daşınarkən yaralanıb zədələnilməkdən, 391-də olimpiadaların qadağan edilməsi ilə göstərilən maraq/əlaqənin itirilməsindən, zəlzələlərdən, sellərdən çox köhnəlmiş. Zəngin bir Yunanlı tərəfindən İstanbula gətirilən heykəl, 462də çıxan böyük bir yanğında tamamilə yox olmuş. Daha sonra 1829-da Olimposda heykələ aid bəzi parçalar ol/tapılmış və Fransaya aparılmış.
Taxta skelet üzərinə qızıl və fil dişi metal parçaların yerləşdirilməsiylə edilmişdir.
Zevs Məbədinin içində olan heykəl, məbədə ancaq dayaza bilirdi, hətta oturar vəziyyətdə təsvir edilən Zeus, ayağa qalxsa məbədin tavanı yıxılacaqmış kimi dayanırdı. Heykəlin oturdulduğu döşəmə 6.5im. genişliyində və 1im. yüksəkliyində, heykəlin özü isə 13üm yüksəkliyində idi. Sağ əlində zəfər tanrıçası Nikes(n)i tuturdu. Sol əlindədirsə üzərində müxtəlif metallardan qaxmalar olan və üzərində qartal olan bir hökmdar əsası vardı. Qızıl, abanoz, fil dişindən edilmiş olan və qiymətli daşlardan qaxmaların ol/tapıldığı Zeusun oturduğu taxt, heykəlin özündən daha təsir edici idi. Üzərində, Yunan tanrılarının və sfenks kimi mistik heyvanlar fiqurları iştirak edirdi. Heykəlin dərisi fil dişindən, saqqalı, saçları və paltarı altından idi. Qaranlıq bir koridordan keçilərək görülə bildiyi üçün, parlaq fil dişi, insanların gözünü al/götürür və dərindən təsir edirdi.
Olimpiada oyunları 391 ilində Theodosius I tərəfindən bütpərəstlik olaraq günahlandırılıb sona çatdırılınca, Zeus Məbədi də bağlanıldı. Dünyanın yeddi möcüzəsi arasında saylan heykəl, zəngin Yunanlılar tərəfindən, yeni qurulan və o zamanki adıyla Konstantinopul deyilən İstanbula daşınmışdır və orada 462 ilindəki böyük yanğında yox olmuşdur.
Olimposda 1829-da Fransızlar tərəfindən burada ol/tapılan heykələ aid bəzi parçalar Parisdə Louvre Muzeyində sərgilənməkdədir.
*******************
Semiramidanın asma bağları
Dünyanın 2-ci möcüzəsi olan Semiramidanın asma bağları qədim Şərqin ən böyük və zəngin şəhəri olan Babildə idi. Əfsanəyə görə, bu bağlar Assuriya məlaikəsi Semiramidanın əmri ilə yaradılmışdı. Əslində isə bu bağların yaradılmasını e. ə. 7-ci əsrdə padşah Navuxodonosor əmr etmişdi. Padşah öz sarayını yerdən altımərtəbəli ev hündürlüyündə salınan süni meydançada tikdirmişdi. Burdan 6 cərgə pilləvari terras - səki qalxırdı. Kərpicdən tikilən sıra dağlar üzərində qurulmuş bu terrasların hər birinin üstünə torpaq tökülmüş və burada bağ salınmışdı. Pilləvari bağları əmələ gətirən bu terraslar yuxarıdakı sarayla birlikdə nəhəng bir dağa bənzəyirdi. Minlərlə qul gecə-gündüz dəri tuluqlar asılmış nəhəng çarxları fırladaraq, Fərat çayından asma bağlara su qaldırırdı.
*******************
Xeops ehramı
Dünyanın 7 möcüzəsindən biri Xeops Ehramı Misirdə yerləşən piramidaların daşları təxminən 2 ton ağırlığında olduğu hesab edilir və bu möhtəşəm piramidaları keçmişdə tikmək çətin olduğu üçün piramidaları "Dünyanın yeddi möcüzəsi"ndən biri kimi qələmə almışlar. İlk piramida firon Coserə məxsus olmuşdur. Həmin piramidanın hündürlüyü 60 metr olmuşdur. Ən hündür piramida isə firon Xeopsa aid olmuşdur. Bu piramidanın hündürlüyü isə 147 metrdir. Həmin piramidanı tikmək üçün 2000-3000 iri həcmli daş sərf olunmuşdur. Heradotun verdiyi məlumata görə Xeops ehramı 20 ilə tikilmişdir. Ehramın tikintisinə firon yaşıyan zaman başlanılırdı. Ehramların ətrafında əyanlar dəfn olunurdular. Ehramlar ilə yanaşı burada qayadan yonulmuş 20 metr hündürlüyündə böyük Sfinks(başı insan başı, bədəni aslan bədəni) heykəli qoyulmuşdur. Onu "Dəhşətlər atası" adlandırırdılar.
*******************
Rodos Heykəli
E. ə. üçüncü əsrdə sərkərdə Demetri Rodos adasına hücum etmiş, lakin rodosluları məğlub edə bilməmişdi. Adanın uğurlu müdafiəsi şərəfinə rodoslular adada dünyanın ən böyük heykəlini qoymağı qərara aldılar. Heykəltəraş Xarosun yaratdığı və Rodos nəhəngi adlandırılan bu heykəl altıncı möcüzə kimi qiymətləndirildi. Dənizlə şəhər darvazaları arasındakı bazar meydanında qoyulmuş 36 metrlik tunc heykəldə gənc oğlan təsvir olunmuşdu. Onun möhkəm ayaqları azacıq aralı, sağ əli gözlərinin üstündə idi. Başında günəş şüalarının rəmzi olan tac vardı. Bu, günəş Allahı Heliosun təsviri idi. Camaat onu öz himayəçisi hesab edirdi.
*******************
İsgəndəriyyə Mayakı
Eramızdan əvvəl təqribən 280-ci ildə Nil çayının mənsəbindəki Faros adasında(Isgəndəriyyə şəhərinin kənarında) memar Knidli Sostrat qədim yunanının ən böyük mayakını tikmişdi. Dünyanın yeddinci "möcüzəsi" sayılan üçyaruslu bu qüllənin hündürlüyü 120 metrə çatır. Onun zirvəsindəki daş köşkdə gəmilərə yol göstərən tonqal yanırdı. Roma imperiyasının süqutundan sonra işığı söndü. 14-cü əsrdə baş verən zəlzələdən sonra mayakın yerində xarabalıq qaldı.
Bizanslı Filon "Babilin Asma Bağlarını, Olimpdə Zevsin heykəlini, Rodos Nəhəngini, yüksək Misir Piramidaların qüdrətini və Mausoleusun məzarını gördüm. Amma buludlara doğru ucalan Efesdəki məbədi gördükdə, digərlərinin hamısının kölgədə qaldığını hiss etdim" deyə yazmışdır.
Tanrı Artemis adına ilk türbə M.Ö. 800-cü illərdə Efesdəki nəhrin yaxınlığındakı bataqlıq sahildə qurulmuşdur. Bəzən Diana da deyilən Efes tanrısı Artemis, yunan Artemisi ilə eyni deyildir. Yunan Artemisi ov tanrısıydı. Efes Artemisi isə belindən çiyinlərinə qədər bərəkət və doğruluq tanrısıydı.
Bu qədim məbəddə tamamilə yupiterdən düşən bir meteorit olduğu təxmin olunan müqəddəs bir daş vardı. Məbəd, sonrakı yüzilliklərdə bir neçə dəfə dağıdılmış və yenidən inşa edilmişdir. M.Ö. 600-ci illərdə Efes böyük bir ticarət limanı şəhərinə çevrildi və Chersiphron adlı bir memar yüksək daş sütünları olan yeni və böyük bir məbəd inşa etdi.
Lidya kralı Croesus, M.Ö. 550-ci ildə də Efesi ve Anadoludakı digər yunan şəhərlərini fəth etdi. Bu döyüş zamanı məbəd dağıdıldı. Croesus, memar Theodorusa əvvəlkilərin hamısını kölgədə qoyan yeni bir məbəd tikdirdi. Yeni məbəd əvvəlkindən 4 mərtəbə, 90 metrə yüksəklikdə ve 45 metrə enlikdə böyük idi. Məbədin damı yüzdən çox daş sütunla dəstəklənirdi.
M.Ö. 356-cı ildə Herostratus adlı biri tərəfindən törədilən yanğın nəticəsində yanıb dağılır. Bundan qısa zaman sonra isə dövrünün ən tanınmış heykəltəraşı olan Skopaslı Paros tərəfindən yeni bir məbəd tikilir. Romalı tarixçi Plinyə görə yeni məbəd 130 metrə uzunluqda və 68 metrə enlikdə idi. Tavanı, yüksəkliyi 18 metrə olan 127 ədət sütun dəstəkləyirdi. İnşaat 120 il sürmüşdü. Makedoniyalı İsgəndər M.Ö. 333-cü ildə Efesə gələndə məbədin inşası hələ də davam edirdi. Yeni məbəd, yunan məbədləri içərisində o zamana qədər tikilən ən böyük tikinti idi. Məbədin başqa xüsussiyyəti onun tamamilə mərmərdən tikilməsi idi.
Eramızın 57-ci ilində Müqqəddəs Paul xristianlığı yaymaq üçün Efesə gəldi. O, o qədər uğurlu oldu ki bundan sonra şəhərin dəmirçisi ve məbəddəki heykəllərin sahiblərindən birisi olan Demetrius böyük bir qorxuya düşdü. Çünkü Demetrius məbəddəki heykəllərin bir qisminin sahibiydi və hər il məbədə hacca gələnlərdən yaxşı bir gəliri vardı ve insanların dinini dəyişdirməsi demək olar ki onun qazancını əlindən alırdı.
Digər insanları da ətrafına yığan Demetrius həyəcanla və "Yaşasın Efeslilərin Artemisi" deyərək bütün xalqı öz ətrafına toplayır və dərhal Müqəddəs Paulun yardımcılarından ikisini tuturlar. Bunun ardınca üsyan baş verir. Nəticədə Müqəddəs Paul tutulmuş köməkçiləri ilə birlikdə Makedoniyaya qayıdır.
262-ci ildə Gotların basqınları zamanı böyük Artemis məbədi yandırılıb dağıdılır. Yüz ildən sonra Roma İmparatoru Konstantin şəhəri yenidən inşa etdirdi. Ancaq Xristian olduğu üçün məbədi berpa etdirmir. Konstantinin cəhdlərinə rəğmən Efes əvvəlki günlərinə qayıda bilmir. Çünkü gəmilərin saxlandığı liman yoxa çıxmışdı. Zamanla şəhər sakinləri şəhəri tərk edirdilər. Məbədin qalıqları başqa tikintilərdə və heykəllərin tikintisində istifadə olunurdu.
John Turtle Wood 1863-ci ildə məbədi araşdırmağa başladı. 1869-cu ildə 6 metrə dərinlikdə, palçığın içində məbədin sütunlarını tapır. Tapdığı bəzi heykəlləri və bəzi qalıqları Britaniya Muzeyinə aparır. 1904-cü ildə də yenə həmən muzeydən D. G. Hograthın başçılığı altında bir qrup qazıntıları davam etdirir. Və ərazidə bir-birinin üzərində tikilmiş 5 qalıq tapırlar.
Bu gün gələn turistlərə məbədin yerini göstərmək üçün bataqlıq vəziyyətində olan bölgəyə sadəcə bir sütün basdırılmışdır. Qollarını iki yana açmış, düz duran bir tanrının yunan üslubuna oxşamayan bir tərzdə tikilmiş məşhur Artemis heykəlinin qalıqları dövrümüzə qədər gəlib çatmışdır.
*******************
Halikarnas Mavzoleyi
5-ci möcüzə kiçik Asiyadakı qədim Kariya padşahlığının paytaxtı Halikarnasda, yəni Türkiyənin indiki Bodrum şəhərində yerləşirdi. Bu, Kariya padşahı Mavsol üçün onun dul arvadı Artemisyanın istəyilə e. ə. 4- cü əsrin ortalarında tikilən əzəmətli məqbərə idi. Üçyaruslu məqbərənin birinci yarusunu ağ mərmərdən relyef zolağı əhatə edirdi. İkinci yarus yaraşıqlı mərmər sütunlardan, üçüncüsü isə ehramşəkilli mərmər damdan ibarət idi. Mavsol və Artemisyanın mərmər heykəlləri olan dördatli araba Halikarnasdakı bu möhtəşəm məqbərəni tamamlayırdı.[1]
Kariya padşahı Mavsol üçün onun dul arvadı Artemisiyanın eramızdan əvvəl IV əsrin ortalarında tikdirdiyi əzəmətli məqbərə idi. Üçyaruslu məqbərənin birinci yarusu ağ mərmərdən relyef zolağı əhatə edirdi, ikinci yarus yaraşıqlı mərmər sütunlardan, üçüncü yarus isə ehram şəkilli mərmər damdan ibarət idi. İçində Mavsol və Artemisiyanın mərmər heykəlləri olan dördatlı araba Halikarnas məqbərəsini tamamlayırdı. Mavsolun adından "mavzoley" sözü yaranmışdır.
*******************
Olimpdə Zevsin heykəli
Zevsin heykəlinin qalıqları Afinanın 150 km qərbində yerləşən qədim Olimpiya şəhərində, ilk olimpiadaların keçirildiyi yerdədir. Olimpiadalar əsnasında döyüşlər dayanar, dünyanın dörd bir tərəfindən gələn atletlər üçün bu heykəlin qarşısında mərasimlər təşkil olunarmış. Zevsin heykəli miladdan əvvəl 450-ci ildə tikilmiş, məbəd isə çox daha əvvəl E.ə.770-ci illərdə olimpiadalar başlandıqdan sonra tikilmişdir. İllər keçdikcə insanlar yalnız tapınmaq üçün deyil, heykəli görmək üçün də buranı ziyarət etmişlər. Miladdan əvvəl 200-cü ildə heykəl bərpa edilmiş. Bundan sonra Romaya daşınarkən yaralanıb zədələnilməkdən, 391-də olimpiadaların qadağan edilməsi ilə göstərilən maraq/əlaqənin itirilməsindən, zəlzələlərdən, sellərdən çox köhnəlmiş. Zəngin bir Yunanlı tərəfindən İstanbula gətirilən heykəl, 462də çıxan böyük bir yanğında tamamilə yox olmuş. Daha sonra 1829-da Olimposda heykələ aid bəzi parçalar ol/tapılmış və Fransaya aparılmış.
Taxta skelet üzərinə qızıl və fil dişi metal parçaların yerləşdirilməsiylə edilmişdir.
Zevs Məbədinin içində olan heykəl, məbədə ancaq dayaza bilirdi, hətta oturar vəziyyətdə təsvir edilən Zeus, ayağa qalxsa məbədin tavanı yıxılacaqmış kimi dayanırdı. Heykəlin oturdulduğu döşəmə 6.5im. genişliyində və 1im. yüksəkliyində, heykəlin özü isə 13üm yüksəkliyində idi. Sağ əlində zəfər tanrıçası Nikes(n)i tuturdu. Sol əlindədirsə üzərində müxtəlif metallardan qaxmalar olan və üzərində qartal olan bir hökmdar əsası vardı. Qızıl, abanoz, fil dişindən edilmiş olan və qiymətli daşlardan qaxmaların ol/tapıldığı Zeusun oturduğu taxt, heykəlin özündən daha təsir edici idi. Üzərində, Yunan tanrılarının və sfenks kimi mistik heyvanlar fiqurları iştirak edirdi. Heykəlin dərisi fil dişindən, saqqalı, saçları və paltarı altından idi. Qaranlıq bir koridordan keçilərək görülə bildiyi üçün, parlaq fil dişi, insanların gözünü al/götürür və dərindən təsir edirdi.
Olimpiada oyunları 391 ilində Theodosius I tərəfindən bütpərəstlik olaraq günahlandırılıb sona çatdırılınca, Zeus Məbədi də bağlanıldı. Dünyanın yeddi möcüzəsi arasında saylan heykəl, zəngin Yunanlılar tərəfindən, yeni qurulan və o zamanki adıyla Konstantinopul deyilən İstanbula daşınmışdır və orada 462 ilindəki böyük yanğında yox olmuşdur.
Olimposda 1829-da Fransızlar tərəfindən burada ol/tapılan heykələ aid bəzi parçalar Parisdə Louvre Muzeyində sərgilənməkdədir.
*******************
Semiramidanın asma bağları
Dünyanın 2-ci möcüzəsi olan Semiramidanın asma bağları qədim Şərqin ən böyük və zəngin şəhəri olan Babildə idi. Əfsanəyə görə, bu bağlar Assuriya məlaikəsi Semiramidanın əmri ilə yaradılmışdı. Əslində isə bu bağların yaradılmasını e. ə. 7-ci əsrdə padşah Navuxodonosor əmr etmişdi. Padşah öz sarayını yerdən altımərtəbəli ev hündürlüyündə salınan süni meydançada tikdirmişdi. Burdan 6 cərgə pilləvari terras - səki qalxırdı. Kərpicdən tikilən sıra dağlar üzərində qurulmuş bu terrasların hər birinin üstünə torpaq tökülmüş və burada bağ salınmışdı. Pilləvari bağları əmələ gətirən bu terraslar yuxarıdakı sarayla birlikdə nəhəng bir dağa bənzəyirdi. Minlərlə qul gecə-gündüz dəri tuluqlar asılmış nəhəng çarxları fırladaraq, Fərat çayından asma bağlara su qaldırırdı.
*******************
Xeops ehramı
Dünyanın 7 möcüzəsindən biri Xeops Ehramı Misirdə yerləşən piramidaların daşları təxminən 2 ton ağırlığında olduğu hesab edilir və bu möhtəşəm piramidaları keçmişdə tikmək çətin olduğu üçün piramidaları "Dünyanın yeddi möcüzəsi"ndən biri kimi qələmə almışlar. İlk piramida firon Coserə məxsus olmuşdur. Həmin piramidanın hündürlüyü 60 metr olmuşdur. Ən hündür piramida isə firon Xeopsa aid olmuşdur. Bu piramidanın hündürlüyü isə 147 metrdir. Həmin piramidanı tikmək üçün 2000-3000 iri həcmli daş sərf olunmuşdur. Heradotun verdiyi məlumata görə Xeops ehramı 20 ilə tikilmişdir. Ehramın tikintisinə firon yaşıyan zaman başlanılırdı. Ehramların ətrafında əyanlar dəfn olunurdular. Ehramlar ilə yanaşı burada qayadan yonulmuş 20 metr hündürlüyündə böyük Sfinks(başı insan başı, bədəni aslan bədəni) heykəli qoyulmuşdur. Onu "Dəhşətlər atası" adlandırırdılar.
*******************
Rodos Heykəli
E. ə. üçüncü əsrdə sərkərdə Demetri Rodos adasına hücum etmiş, lakin rodosluları məğlub edə bilməmişdi. Adanın uğurlu müdafiəsi şərəfinə rodoslular adada dünyanın ən böyük heykəlini qoymağı qərara aldılar. Heykəltəraş Xarosun yaratdığı və Rodos nəhəngi adlandırılan bu heykəl altıncı möcüzə kimi qiymətləndirildi. Dənizlə şəhər darvazaları arasındakı bazar meydanında qoyulmuş 36 metrlik tunc heykəldə gənc oğlan təsvir olunmuşdu. Onun möhkəm ayaqları azacıq aralı, sağ əli gözlərinin üstündə idi. Başında günəş şüalarının rəmzi olan tac vardı. Bu, günəş Allahı Heliosun təsviri idi. Camaat onu öz himayəçisi hesab edirdi.
*******************
İsgəndəriyyə Mayakı
Eramızdan əvvəl təqribən 280-ci ildə Nil çayının mənsəbindəki Faros adasında(Isgəndəriyyə şəhərinin kənarında) memar Knidli Sostrat qədim yunanının ən böyük mayakını tikmişdi. Dünyanın yeddinci "möcüzəsi" sayılan üçyaruslu bu qüllənin hündürlüyü 120 metrə çatır. Onun zirvəsindəki daş köşkdə gəmilərə yol göstərən tonqal yanırdı. Roma imperiyasının süqutundan sonra işığı söndü. 14-cü əsrdə baş verən zəlzələdən sonra mayakın yerində xarabalıq qaldı.