CHMOD - Fayl və Qovluq hüquqları haqqında
23 may 2012. Müəllif: M1rZ3
Chmod – change mode deməkdir.
Chmod – komandası bütün unix təməlli sistemlərdə fayl və qovluqların hüququnu (permission) dəyişmək üçün istifadə olunur.
Chmod – komandası bütün unix təməlli sistemlərdə fayl və qovluqların hüququnu (permission) dəyişmək üçün istifadə olunur.
u – user (fayl və ya qovluq sahibi)
g – group (fayl və ya qovluğun aid olduğu grup)
o – other (digərləri, user və group xaricindəkilər)
a – all (ugo) (hərkəs fayl və ya qovluğu işlədə bilər)
r – read (oxuma icazəsi)
w – write (yazmaq icazəsi)
x – execute (işlətmək icazəsi)
+ icazəni ver
– icazəni götür (qaldır)
Yuxarıdakı bəzi İngiliscə kəlimələrin mənaları aşağıdakı kimidir.
user – istifadəçi, group – qrup, other – digərləri (başqaları), folder – qovluq, read – oxumaq, write – yazmaq, executable – işlətmək (çalışdırmaq), permission – hüquq (icazə) deməkdir.
Ümumiyyətlə dərslərimizdə ingiliscə sozlərdən istifadə edəcəyik. Çünki əməliyyat sisteminin komandaları ingiliscə istifadə olunur.
*Nümunə 1: chmod u+rwx,g+rwx,o+rwx test.doc
Yuxarıdakı komandanın açıqlaması: user’ə, group’a, other’ə – read, write, execute icazəsi ver.
*Nümunə 2: chmod u-x,g-x,o-wx test.doc
Yuxarakı komandanın açıqlaması: user’in və group’un execute icazəsini qaldır, other’in write və execute icazəsini qaldır.
*Nümunə 3: chmod u+rwx,g+r-wx,o-rwx test.doc
Yuxarakı komandanın açıqlaması: user’ə read, write, execute iczəsi ver, group’a read icazəsi ver, write, execute icazəsini qaldır, other’dən read, write, execute icazəsini qaldır.
*Nümunə 4: chmod ugo+rwx test.doc
Yuxarakı komandanın açıqlaması: user’ə, group’a, other’ə read, write, execute iczəsi ver.
*Nümunə 5: chmod ugo+r-w+x test.doc
Yuxarakı komandanın açıqlaması: user, group, other’ə read iczəsi ver, user, group, other’dən write iczəsini al, user, group, other’ə execute iczəsi ver.
Başqa cür bu komandanı aşağıdakı kimi istifadə etmək olar:
chmod
400 – user’ə read hüququ verir
200 – user’ə write hüququ verir
100 – user’ə executable hüququ verir
040 – group’a read hüququ verir
020 – group’a write hüququ verir
010 – group’a executable hüququ verir
004 – other’ə read hüququ verir
002 – other’ə write hüququ verir
001 – other’ə executable hüququ verir
Yuxarıdakı rəqəmlərə aydınlıq gətirək.
4 rəqəminin mənası fayla və ya folder’ə read özəlliyi verir
2 rəqəminin mənası fayla və ya folder’ə write özəlliyi verir
1 rəqəminin mənası fayla və ya folder’ə executable özəlliyi verir
Komanda belə yazılır: chmod 421 test.txt
Bu komandada:
4 – user faylı oxuya bilsin
2 – bu group’un sahibləri faylda dəyişiklik edə bilsin
1 – digərləri bu faylı execute edə bilsin
Əgər bir neçə özəllik vermək istəyiriksə onda, istədiyimiz özəllikləri toplayırıq.
Məsələn: chmod 754 test.txt
Bunun mənası: user bu faylı həm oxuya biləcək, həm yaza biləcək həm də işlədə biləcək – (4+2+1);
Bu group’un istifadəçiləri bu fayı yalnız oxuya biləcək və işlədə biləcək, faylın içində dəyişiklik edə bilməyəcəklər; Digərləri isə bu faylı yalnız oxuda biləcəklər.
Başqa bir nümunə: chmod 777 test.txt (“4+2+1â€)
777 kombinasiyası fayla full permission (tam hüquq) verir. Yəni hər kəs bu faylı həm oxuda biləcək, həm yaza biləcək, həm də dəyişiklik edə biləcəklər.